Categorie: Artikelen

Geplaatst op

Gezondheid van volgende drie generaties

Hoever kijk jij vooruit als het om gezondheid gaat?

Als we ‘gezonde voornemens’ maken, kijken we vaak niet verder vooruit dan het volgende jaar. Als we onze gezondheid FUNDAMENTEEL willen verbeteren, dan zullen we veel verder vooruit moeten kijken. Als transitie-wetenschapper ben ik gewend om óver grenzen heen te kijken. In dit artikel deel ik mijn visie op waarom en hoe we kunnen kijken naar de gezondheid van de volgende drie generaties.

#overgrenzenkijken #volgendegeneraties #gezondheidstransitie #klimaatcrisis #gezondheidscrises?

Over grenzen heen kijken

Transitiewetenschappers kijken op drie manieren óver grenzen heen: (1) over de grenzen van sectoren en domeinen, (2) over geografische grenzen (van dorpen, steden, regio’s, landen) en (3) over demografische grenzen (van verschillende generaties). Transities duren per definitie minimaal één generatie, en zijn vaak niet beperkt tot één domein of één gebied. Iedereen kent door de klimaatcrisis inmiddels het voorbeeld van de ‘energietransitie’. Deze transitie naar een fossielvrij energiesysteem heeft niet alleen impact op de energiesector, maar ook op de bouw,  huishoudens, landbouw en mobiliteit. Dit is een goed voorbeeld van een transitie waarbij iedereen al gewend is om over geografische grenzen en over generaties heen te kijken.

Wat is een transitie?

Een transitie is een proces van fundamentele en onomkeerbare maatschappelijke veranderingen in structuur, cultuur en werkwijzen. Transitie-onderzoek laat zien dat het minimaal 25 tot 50 jaar duurt om de omslag te maken van het ene systeem naar het andere. Voor het maken van een goede transitie-analyse, is het ook nodig om 25 jaar ‘achteruit te kijken’, om te begrijpen waarom we tot een bepaald maatschappelijk systeem [de dominante structuur, cultuur en werkwijze] zijn gekomen. Transitiewetenschappers gebruiken ook historisch onderzoek om de dynamiek van transitieprocessen beter te begrijpen. In HEALTi’s eerdere artikel schreef ik al over een historische gezondheidstransitie (van 1850 tot 1950). Andere voorbeelden zijn de transitie van kolen naar gas (Correljé and Verbong, 2004) en de transitie van ‘pomp naar waterleidingen en nieuwe hygiëne praktijken’ (Geels, 2005).

Uit historisch onderzoek weten we dat transities vaak een crisis ‘nodig’ hebben, om het transitieproces te versnellen (zie kader hieronder).

Voorbeelden van ‘over generaties heenkijken’

Ter inspiratie voor de gezondheidstransitie in de 21e eeuw heb ik gekeken naar voorbeelden van personen, organisaties of samenwerkingsverbanden met een visie op de volgende generatie(s):

  • Nelson Mandela had een visie over hoe Afrika er in de volgende drie generaties uit moet zien. Zijn kleinzoon (2e generatie) is nu ambassadeur voor UNAIDS, om te werken aan zijn ambitie “Een Afrika zonder Aids voor mijn kinderen” (3e generatie). Bron: Aidsfonds
  • Het Wereld Natuur Fonds heeft als doel om de wereldwijde neergaande lijn in biodiversiteit vóór 2030 om te draaien (bending the curve), zodat we de natuur kunnen doorgeven aan de generaties na ons.
  • Een bekend energiebedrijf heeft als doel ‘fossielvrij leven binnen een generatie’.
  • Het initiatief Rookvrije Generatie, van de Hartstichting, KWF Kankerbestrijding en het Longfonds, wil rookvrij opgroeien vanzelfsprekend maken.
  • Het programma Gezonde Generatie van de Samenwerkende GezondheidsFondsen (SGF) heeft als ambitie dat in 2040 de Nederlandse jeugd de gezondste is ter wereld. [Dit laatste voorbeeld is voor mij extra bijzonder, omdat het een vervolg is op een toekomstvisie waaraan ik heb meegewerkt – als facilitator van de workshops en schrijver van het visiedocument – in opdracht van de Stichting Toekomstverkenningen Gezondheidszorg (STG)]

Hoe lang duurt één generatie?

In de sociologie is een generatie een categorie mensen die in dezelfde periode geboren is, meestal is dit een periode van 15 jaar. Voorbeelden van bekende generaties zijn de babyboomers (1941-1955) en millennials (1985-2000). De duur van deze sociologische generaties is echter korter dan de minimale duur van een transitieproces (25 jaar). Bovendien denk je zelf bij het woord ‘generatie’ vooral aan de generaties van ouders, grootouders, kinderen en kleinkinderen. Hier zit gemiddeld zo’n 30 jaar tussen. 

Ik gebruik daarom deze definitie van generatietijd: ‘de gemiddelde tijdsduur of ‘snelheid waarin wij ons als soort kunnen uitbreiden onder ideale omstandigheden’ (bron: Wikipedia). In Nederland duurt deze generatietijd rond de 30 jaar (terwijl het in ontwikkelingslanden ook 14 jaar kan zijn..)

Hoe gezond zijn verschillende generaties nu?

De generaties die nu opgroeien in Nederland hebben een grote kans om gedurende hun leven:

  • Als kind al te weinig te bewegen (omdat schermtijd hun fysieke activiteit vervangt; Bron: WHO, 2019)
  • Als student al burn-out klachten te krijgen (doordat jongeren en jongvolwassenen steeds meer prestatiedruk ervaren; Bron: VTV2018)
  • Als jonge professional een burn-out te krijgen (1 op de 5 werknemers van 25-35 jaar ervaart burnout-klachten; Bron: NEA, 2019)
  • Rond de 40 jaar één of meerdere chronische ziekten te krijgen (Bron: SCP, 2017)
  • Als je (eindelijk) met pensioen gaat, heb je kans dat je fysieke en mentale gezondheid nog verder achteruit gaat (Zo waarschuwt dit artikel: ‘Wie eerder met pensioen gaat, gaat eerder dood’)

Wat is een crisis?

Een crisis is ‘een moment van de waarheid waarop een beslissing genomen moet worden die van grote invloed is op de toekomst’ (bron: Wikipedia). In de transitie van kolen naar gas, was dat de ontdekking van het Groninger-gasveld bij Slochteren (in 1959), waarop de overheid besloot om binnen een paar jaar tijd heel Nederland aan te sluiten op aardgas. Door de klimaatcrisis heeft de overheid besloten dat we weer ‘van het gas af gaan’ zodat Nederland in 2050 geen CO2 meer uitstoot. Een ander voorbeeld van crises zijn de epidemieën (TBC, cholera, pokken, mazelen, Spaanse griep, etc.) in de gezondheidstransitie van de 19e tot de 20e eeuw.

Welke ‘gezondheidscrises’ zien we nu (aankomen)?

HEALTi vindt het belangrijk om in de gezondheidstransitie onderscheid te maken tussen trends en ontwikkelingen en een échte crisis. Blijkbaar worden veel ongezonde trends nog niet als crisis ervaren. Over het algemeen wordt iets pas als een crisis gezien, bij een “zware noodsituatie waarbij het functioneren van een stelsel (van welke aard dan ook) ernstig verstoord raakt.” (Bron: Wikipedia) Het ‘probleem’ is dus dat onze stelsels nu nog te goed functioneren, waarbij de noodsituatie blijkbaar nog niet zwaar genoeg is. In verschillende stelsels (of maatschappelijke systemen) kun je al zien aankomen dat er trends zijn die wellicht tot gezondheidscrises kunnen leiden:

– In ons huidige zorgstelsel verdubbelen de zorgkosten tot 174 miljard in 2040 (16,4% van BBP; 1 op de 4 werknemers zal dan in de zorg moeten werken)

– Kinderen die nu geboren worden zullen meemaken dat de wereld meer dan 4 graden warmer is dan in het pre-industriële tijdperk; dit heeft impact op hun gezondheid vanaf kindertijd en pubertijd tot volwassenheid en ouderdom (Bron: Lancet 2019; 394: 1836–78)

–  Antibioticaresistentie is een wereldwijd probleem en gevaar voor de volksgezondheid; resistente bacteriën komen in allerlei domeinen voor (veeteelt, voeding, gezondheidszorg, milieu; Bron: RIVM)

– Op scholen, kantoren, in de auto, het OV en thuis (op de bank) is zitten de norm, terwijl teveel zitten het risico op chronische ziektes verhoogt en bijdraagt aan vroegtijdig overlijden (In dit artikel probeert ZilverenKruis dit probleem onder de aandacht te brengen: “Een uur op je kont, is 5 minuten eerder dood”)

– Plastic wordt sinds de Tweede Wereldoorlog op grote schaal toegepast (in verpakkingen, kleding, verf, cosmetica, huishoudelijke producten, etc.), terwijl plastic afval en micro-plastics ophopen in de rivieren, oceanen, dieren en ons eigen lichaam (met een nog onbekend risico voor de volksgezondheid; Bron: RIVM VTV2018)

– In ons mobiliteitssysteem is de auto nog altijd de norm, en ookal dragen electrische auto’s (op groene stroom) bij aan minder CO2 uitstoot, zij veroorzaken nog steeds luchtvervuiling door fijnstof. Plastic Soup Surfer Merijn Tinga rekende uit dat er jaarlijks in Nederland 300 mensen overlijden aan slijtagestof van autobanden. 

– In ons Nederlandse voedselsysteem zijn dierlijke eiwitten nog steeds de norm, terwijl plantaardige eiwitten significant gezonder zijn voor onze planeet, dierenwelzijn en onze eigen gezondheid (Kijktip: The Gamechangers).

Bovenstaande trends zien we dagelijks om ons heen, in het nieuws en in onze eigen omgeving. Soms dragen deze trends bij aan een persoonlijke gezondheidscrisis, zoals het overlijden van een dierbare. Op zo’n crisis volgt dan vaak ook een persoonlijke transformatie, waarbij mensen zelf op zoek gaan naar de fundamenten van een gezond & gelukkig leven. Dit is ook de reden dat ik in 2018 toen mijn lieve moeder op 65 jarige leeftijd overleed, HEALTi heb opgericht vanuit een diepgevoelde missie om de gezondheid van volgende generaties fundamenteel te verbeteren.

HEALTi’s visie voor gezondheid volgende drie generaties

We kunnen er niet vanuit gaan dat we met onze huidige manier van leven gezond oud gaan worden. Het is ook niet vanzelfsprekend dat kinderen van ‘generatie Z’ (2000-2015), die opgroeien ná de digitale revolutie, gezond oud worden. En de generaties dáárna krijgen te maken met de gevolgen van nieuwe gezondheidsrisico’s die we nu al zien, maar nog niet goed begrijpen (Bijv. microdeeltjes van nano-technologie, 3D-printen, nano- en micro-plastics. Bron: RIVM VTV2018).

De visie van HEALTi is dat we voor de komende drie generaties een gezondheidstransitie nodig hebben: een FUNDAMENTELE  maatschappelijke verandering voor de gezondheid van huidige en toekomstige generaties. 

Het afgelopen jaar heb ik hierover een lezing ontwikkeld voor de Masterclass Transitie Management  van de Transition Academy. Dit zijn mijn belangrijkste inzichten in wat er nodig is voor een gezondheidstransitie:

  1. Een paradigmashift: gezondheid zien in relatie tot ‘gezondheid van planeet’ (duurzaamheid)
  2. Opbouwen nieuwe structuur: van zorgsysteem naar breed gezondheidssysteem (met nieuwe wet- & regelgeving, beleid en financieringsmodellen voor preventie & omkeren van ziekten)
  3. ….& afbouwen van: fijnstof, CO2, stikstof / NOx, PFAS, pesticiden, plastic, pillen, stress, (binnen) zitten, ultra-bewerkt voedsel, etc.
  4. Een holistische (HELE) kennisbasis: kennis over de relatie tussen gezondheid, leefstijlen en leefomgeving (o.a. nieuw fundamenteel onderzoek naar gezondheidseffecten micro- en nanodeeltjes, het microbioom en exposoom, leefstijlgeneeskunde, Blue Zones, Ancestral Health, een evolutionair perspectief op gezondheid etc.)
  5. Initiatiefnemers in niches: radicaal nieuwe producten, diensten en andere initiatieven voor een duurzame & gezonde leefomgeving, leefklimaat en leefstijlen.

In het nieuwe jaar gaat HEALTi deze visie verder uitwerken en uitdragen, o.a. in samenwerking met de Transition Academy. In mijn eigen woonplaats Noordwijk ga ik verder met het oprichten van een collectief om de transitie naar een duurzamer & gezonder Noordwijk te versnellen. 

Vind je het leuk om een keer verder te praten over transities en de gezondheid van volgende generaties? Heb je interesse in een lezing of workshop van HEALTi, of heb je een andere vraag? Neem dan contact op!

Ik wens iedereen een HEEL gezond & gelukkig 2020 en natuurlijk ook een gezond 2050 😉

X Suzanne van den Bosch – HEALTi

Geplaatst op

Exploring transitions towards a healthy society

It’s time to fundamentally change and rethink the way society fulfills the need for health. Modern societies are confronted with persistent health problems, that cannot be solved by ‘end of pipe solutions’. Inspired by twenty years of studying and researching sustainability transitions, and driven by personal experiences, I have founded HEALTi to explore ‘health transitions’:

A health transition could be defined as a “radical transformation towards a healthy society, as a response to a number of persistent problems confronting contemporary modern societies” (Based on the definition of ‘sustainability transitions’ by Grin et al., 2010).

Persistent health problems

Health transitions are needed because we are confronted with persistent problems such as: non-communicable diseases (cancer, diabetes, cardiovascular diseases, etc.), increasing mental health problems (depression, burnout), air pollution (NO2, PM10, PM2,5), microplastics pollution (in food, water and air), increasing obesity (62% of the Dutch population is over weighted in 2040) and ‘socioeconomic health inequalities’.

“All over the world, people with a less advantaged socioeconomic position (SEP), are less healthy, die earlier and live shorter in good health” (Simon-Op het Veld, 2018) For example in the Netherlands, people with a ‘low-SEP’ die 7 years earlier and their life expectancy in good perceived health is almost 20 years shorter.

Though our ‘average life expectancy’ is still increasing, this doesn’t say anything about the health of individuals, your family or the next generation. My mother died 20 years earlier than her ‘life expectancy’ despite of her good socioeconomic position and ‘healthy lifestyle’ (e.g. daily exercise, no smoking, no alcohol, ‘normal’ food, 8 hours of sleep, a positive mindset, a meaningful life, etc.). Because of this personal experience, I am very much aware of the complexity of health problems and the relation between health and our environment. We still have limited awareness and knowledge about how our modern living environment and related problems are impacting health. An example is our ‘unintentional’ plastic consumption, because of micro-plastics in food, water and air: 

“People consume 5 gram plastics a week, which is equivalent to the size of one credit card”  (source: NRC, 27 juni 2019)

These problems are complex, because they are embedded in our modern lifestyles and societies (which have been developed in several decades and will not change overnight!).

Another example is our ‘unintentional’ sedentary behavior. In the Netherlands it is very normal to sit more than 7.5 hours a day, while sedentary behavior is increasingly recognized as an important health risk (linked to type 2 diabetes, cardiovascular diseases and mortality).

This figure shows that the Netherlands and Denmark are European champions in self-reported sitting time (source: Loyen et al., 2016). Though we have a high quality healthcare system in the Netherlands, this system is limited in it’s ability to prevent or reverse diseases that are related to lifestyle and environment.

“Medical sciences in the Netherlands helps you with slowly dying.” (Prof. Jim van Os, NRC Science 8 & 9 June, 2019).

Limits to health?!

It is clear that our modern society is confronted with many persistent problems that are impacting our health. To address these problems, we need to look beyond the limits of the healthcare system.

Our modern healthcare system is based on ‘end of pipe solutions’… The dominant problem solving paradigm is helping people who are sick (instead of helping people to stay healthy). 

We need to contribute to a much broader ‘health system’, which includes all actors that undertake health actions.

For example actions aimed at:

– healthy behavior (eating, exercising, relaxing, sleeping, living a meaningful life etc.)

– healthy water and food (full of nutrients and free of micro-plastics, EDC’s, etc)

– healthy air (free of NO2, SO2, O3 and particulate matter)

– healthy houses and working places (for example environments that enable healthy choices; Westendorp & van Bodegom, 2015)

– healthy communities (for example Blue zones)

– healthy cities and regions (for example nature-based solutions)

– a healthy planet (Planetary Health)

“We need to look at the bigger picture to understand the influence of environment and lifestyle on health (…) and reconnect with nature and ourselves” (Anna M. Kruyswijk, 2014)

Our health is inevitably depended on the health of our planet, and vice versa. “Damaging the planet, damages human health” (Source: The Lancet). To live on this planet in a healthy way, we will need to address big sustainability challenges. For example, we can tackle the climate crisis, and increase biodiversity, by planting more trees (source: The Guardian, July 4, 2019). A healthier, greener planet contributes to a healthier living environment, since trees and plants have an effect on air quality ánd reduce stress.

Unfortunately, it will take several decades before the planet has become greener, the ocean is cleaned up, the air contains less particulate matter, and our food and water is free of micro-plastics… We might speed up these sustainability transitions if we create more awareness and knowledge about the related health impact. For example, accelerating the transition to sustainable mobility will reduce particulate matter near our roads, which will have a significant* impact on our health.

*If the Netherlands would comply with the WHO guidelines for particulate matter: our life expectancy increases with 3 months, 800 people wouldn’t die earlier, 800 babies wouldn’t be born with low birth weight, during 175.000 days children would suffer less from asthma etc. source: RIVM

To fundamentally improve the health of present and next generations, we will need to look at health from a long-term, complex system perspective and take action now for sustainability AND health transitions.

Let’s rethink health from a ‘transition perspective’ and look beyond limits! – HEALTi

Geplaatst op

Gezondheidstransities: van 19e tot 20e eeuw & in de 21e eeuw

In welke tijd je geboren bent, bepaalt voor een belangrijk deel hoe gezond je leeft. Het tijdperk en de omstandigheden waarin we leven hebben grote invloed op hóe we ziek worden en waaraan we overlijden. Tot het begin van de 20e eeuw overlijden de meeste mensen aan een infectieziekte, door een gebrek aan hygiëne, deficiënte voeding, vervuild water en slechte sociaal-economische omstandigheden. Doordat er een ‘gezondheidstransitie’ heeft plaatsgevonden van de 19e tot de eerste helft van de 20e eeuw, is onze gezondheid in die tijd fundamenteel verbeterd. Dit tweede artikel van HEALTi kijkt terug naar deze historische transitie, zodat we beter kunnen begrijpen welke gezondheidstransitie er nú nodig en gaande is.

Wat is een gezondheidstransitie?

De manier waarop we over gezondheid denken, wat we er aan doen en hoe we onze samenleving hierop inrichten verandert door de tijd heen. Wanneer deze veranderingen leiden tot een fundamentele verbetering van gezondheid, in de gehele samenleving, noem ik dit een ‘gezondheidstransitie’.[i]

Een historisch voorbeeld is de gezondheidstransitie van de 19e tot de eerste helft van de 20e eeuw. De gezondheids-uitdaging van die tijd was het radicaal terugdringen van infectieziekten zoals cholera, pokken en tuberculose. Medische ontdekkingen zoals antibiotica (in 1928) en vaccinatie (al vanaf de 18e eeuw!) en betere curatieve geneeskunde hebben bijgedragen aan het voorkomen en behandelen van acute infectieziektes. Het terugdringen van infectieziekten was niet alleen een medische opgave, maar vooral ook een maatschappelijke opgave die vroeg om structurele veranderingen in de samenleving, met betrekking tot hygiëne, water, voeding, wonen en werken. Mede hierdoor is het risico om te overlijden aan een acute ziekte tussen 1870 en 1970 spectaculair afgenomen en is de gemiddelde levensverwachting enorm toegenomen.

Deze ‘grote transitie’ (die in totaal meer dan 100 jaar duurde) laat zien dat een fundamentele verbetering van onze gezondheid mogelijk is door de samenleving structureel anders in te richten.

Structurele veranderingen (1850-1950)

Rond 1850 wist men nog niet dat infectieziekten worden veroorzaakt door micro-organismen zoals bacteriën, virussen en schimmels. De samenleving was daarom niet ingericht op het voorkomen van infecties die verspreid worden via lucht, water of menselijk/dierlijk contact. Er was nauwelijks riolering, de hygiënische omstandigheden waren slecht (op het gebied van voeding, persoonlijke verzorging en ook op medisch gebied), er was een gebrek aan schoon drinkwater (waardoor infectieziekten zoals cholera zich via het water verspreiden), er was ondervoeding (waardoor mensen een beperkte weerstand hadden) en een gebrek aan goede huizen (waardoor infectieziekten zoals tuberculose zich via de lucht verspreiden).

Tussen 1850 en 1950 vonden er diverse maatschappelijke veranderingen plaats waardoor de uitbraak en verspreiding van acute ziektes op grote schaal voorkomen kon worden. Door een samenspel van ontwikkelingen op verschillende niveaus, zoals de industrialisatie en modernisering, vonden er veranderingen plaats in de sociaal-economische structuur, infrastructuur, manier van denken, culturele normen, dagelijkse routines, etc. Concrete voorbeelden van structurele veranderingen met grote impact op de gezondheid in die tijd waren:

  • de aanleg van riolering en waterleidingen
  • het opschonen van binnensteden
  • het bouwen van betere huizen
  • meer voedsel met betere voedingswaarden
  • meer hygiëne thuis en op de werkplek
  • de invoering van het arbeidsrecht (met de 8-urige werkdag sinds 1919)

Om deze structurele veranderingen mogelijk te maken waren verschillende actoren nodig: burgers, de overheid, hygiënisten, juristen, kruisverenigingen, ziekenhuizen, ondernemers, architecten, ingenieurs, stedenbouwers, wetenschappers, etc. Historisch transitie-onderzoek (Geels, 2005) laat zien dat deze veranderingen gedreven werden door economische belangen (o.a. de aanleg van waterleidingen), beleid van de nationale en lokale overheid, en nieuwe sociale normen met betrekking tot hygiëne. In de tweede helft van de 19e eeuw werden micro-organismen ontdekt als ziekteverwekker, waardoor men hygiëne ging koppelen aan ziekte.

“To be a good and healthy family, meant being clean and fresh.” (Geels, 2005: p383).

Tot de tweede helft van de 19e eeuw dronk men in Nederland alleen water uit sloten, rivieren en putten. Dit veroorzaakte regelmatig cholera- en tyfusepidemieën. In 1853 werd de eerste waterleiding aangelegd met zuiver duinwater van de “waterleidingduinen” naar Amsterdam. In 1874 begon ook de Duinwaterleiding van 's-Gravenhage (DWL) met waterwinning in de duinen bij Scheveningen: “Technisch gesproken was de waterwinning in het begin een eenvoudige zaak. In het duin werden kanalen gegraven, waarin vanzelf zoet water stroomde. Een laatste zuivering met zandfilters was voldoende om drinkwater te maken. Dat drinkwater werd vervolgens via leidingen naar tappunten in de stad getransporteerd.” Bron: https://www.dunea.nl/over-dunea/geschiedenis

Van deze historische gezondheidstransitie kunnen we leren dat:

…we onze gezondheid fundamenteel kunnen verbeteren door structurele veranderingen in de samenleving (op het gebied van water, voeding, wonen, werk, etc.)

…we ziekten kunnen voorkomen en terugdringen door veranderingen in onze leefomgeving, leefpatronen, routines en normen

…we verschillende actoren nodig hebben om actie te nemen op het gebied van gezondheid (burgers, overheid, ziekenhuizen, ondernemers, architecten, ingenieurs, stedenbouwers, wetenschappers, etc.)

Leefstijl én leefomgeving als medicijn

In de 21e eeuw gaan er gelukkig niet veel mensen meer dood aan acute infectieziekten. [ii] Ons huidige ‘gezondheidssysteem’ is echter nog wel ingericht op het voorkomen en terugdringen van acute ziektes.

Ons huidige ‘gezondheidssysteem’ is de dominante manier waarop we over gezondheid denken (cultuur), wat we hieraan doen (praktijken) en hoe we de samenleving hierop ingericht hebben (structuur).

We vinden het inmiddels heel vanzelfsprekend om een samenleving te hebben met schoon drinkwater, riolering, goede huizen, genoeg voeding, hygiënische normen, een 8-urige werkdag en goede curatieve geneeskunde. Helaas wordt het ook steeds vanzelfsprekender dat we al op steeds jongere leeftijd te maken krijgen met ‘niet-overdraagbare ziekten’ zoals kanker, hart- & vaatziekten, dementie en diabetes. Ook psychische aandoeningen zoals burnouts en depressie komen steeds vaker voor, ook onder jongeren. De curatieve geneeskunde blijft in ontwikkeling, maar loopt tegen grenzen aan omdat het gericht is op end of pipe solutions. De geneeskunde komt immers pas in actie als je al ziek bent.

Illustratieve quote van hoogleraar Jim van Os:  “De geneeskunde in Nederland begeleidt je bij het langzaam doodgaan.” (NRC Wetenschap 8 & 9 juni, 2019).

Om chronische en psychische aandoeningen te voorkomen of ‘omkeren’, zullen we onze omgeving en leefstijl (radicaal) anders moeten inrichten. Aan het begin van de 21e eeuw zijn daarom opnieuw structurele veranderingen nodig voor een fundamenteel gezondere samenleving. We staan opnieuw voor de uitdaging om onze woon- en werkomgeving, wetgeving, infrastructuur, sociaal-economische structuur, culturele normen en dagelijkse routines zo in te richten dat gezond leven vanzelfsprekend en makkelijk wordt. Gelukkig is dit een uitdaging waar veel mensen en organisaties in Nederland met passie aan werken.

HEALTi wil de baanbrekende initiatieven* in deze nieuwe gezondheidstransitie verkennen en versterken.

*Voorbeelden van initiatieven die breken met de gangbare normen:

– Je leefstijl als medicijn: omkeren van Diabetes type 2

– Werk als medicijn: herstel bij psychische aandoeningen

– Blue zones project: transformeren van gemeenschappen voor gezonder & langer leven

– Stiltezones in kantoortuinen: meer concentratie en minder ziekteverzuim

– Meerjarenprogramma ‘Gezonde generatie’: norm- en gedragsverandering bij Nederlandse jeugd

Etc.

Het volgende artikel van HEALTi gaat dieper in op de vraag:

HOE kunnen we de gezondheid van onze generatie en volgende generaties fundamenteel verbeteren?

[i] Een “gezondheidstransitie” heeft een bredere betekenis dan het begrip “epidemiologische transitie” (deze transitie kenmerkt zich door een overgang van de dominantie van besmettelijke ziekten in een dominantie van chronische ziekten). De “gezondheidstransitie” verwijst naar maatschappelijke transities zoals in de literatuur over duurzaamheidstransities beschreven wordt (Rotmans 2003, 2005, 2012, 2017, Loorbach, 2014 etc.)

[ii] Huidige ontwikkelingen als antibiotica-resistentie en de dalende vaccinatiegraad, verhogen wel weer het risico op overlijden aan infectieziekten. Dit is wellicht een signaal dat het succesvolle ‘antibioticatijdperk’ ten einde is en een nieuw tijdperk aanbreekt.